Adolygiad cyflym o risgiau iechyd corfforol sy'n gysylltiedig â thriniaethau arbennig (tatŵio, tyllu corff, aciwbigo, electrolysis)

Cefndir a Chyd-destun

Mae mwy a mwy o bobl yn y DU yn cael tatŵs (gan gynnwys colur lled-barhaol), tyllu, aciwbigo ac electrolysis. Fe'u gelwir yn 'driniaethau arbennig' o dan Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Cymru) 2017, a gallant fod yn gysylltiedig â rhai risgiau iechyd. Gall llid a haint ddigwydd wrth i nodwyddau a chynhyrchion eraill gael eu mewnosod yn y croen. Mewn achosion prin, gall y triniaethau achosi afiechydon difrifol a hirdymor.

Mae'r Ddeddf yn nodi darpariaethau ar gyfer cynllun trwyddedu gorfodol ar gyfer yr unigolion a'r busnesau hynny sy'n darparu'r triniaethau hyn yng Nghymru. Bydd y cynllun trwyddedu, pan gaiff ei gyflwyno yn 2024, yn sicrhau bod pob deiliad trwydded a busnes cymeradwy yn gweithredu i safon ddiogel a chyson.

Nodau

Ein nod oedd casglu tystiolaeth gyhoeddedig bresennol ar y prif risgiau iechyd corfforol sy'n gysylltiedig â thriniaethau arbennig. Mae'r adolygiad hwn yn diweddaru'r dystiolaeth flaenorol a ddefnyddiwyd gan Lywodraeth Cymru ac yn cymeradwyo gweithrediad y cynllun trwyddedu newydd. 

Dull

Edrychodd y tîm ymchwil ar lenyddiaeth bresennol ar y pwnc hwn, gan gynnwys 'adolygiadau systematig' ac astudiaethau cynradd eraill a gyhoeddwyd rhwng 2015 a 2023 a ddisgrifiodd ymatebion niweidiol yn dilyn triniaethau arbennig.

Canlyniadau

Y prif ganlyniadau yr edrychwyd arnynt oedd adweithiau niweidiol. Mae dau fath:

• Adweithiau microbiolegol a achosir gan ficro-organebau. Gwelwyd amrywiaeth o heintiau bacteriol, firaol a ffwngaidd yn gysylltiedig â thatŵs, tyllu, a aciwbigo.
• Mae adweithiau nad ydynt yn ficrobiolegol yn cynnwys adweithiau alergaidd, tyfiannau diniwed a chanser, neu lid hirdymor. Gwelwyd y math hwn o ymateb ym mhob un o'r pedwar triniaeth.

Gwelwyd rhai adweithiau yn syth ar ôl y driniaeth, a gwelwyd rhai flynyddoedd yn ddiweddarach. Roedd diffyg tystiolaeth ar electrolysis o'i gymharu â'r triniaethau eraill.

Mae'r rhan fwyaf o'r ymchwil sylfaenol yn yr adolygiadau systematig yn sôn am achosion unigol, er nad oedd yr astudiaethau eu hunain o ansawdd uchel bob amser.

Effaith

Mae'r astudiaeth hon wedi dangos bod cysylltiad rhwng triniaethau arbennig ac adweithiau andwyol, gan gymeradwyo gofynion Rhan 4 o Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Cymru) 2017 ymhellach. Mae hyn yn ei dro wedi helpu i lywio'r gwaith o ddatblygu'r 5 set o reoliadau drafft ar hyn o bryd, a bydd yn cefnogi datblygiad y canllawiau anstatudol cysylltiedig.

Ymchwil pellach

Byddai angen ymchwil bellach sy'n defnyddio dyluniadau mwy cadarn i gasglu tystiolaeth ynghylch cysylltiadau achosol rhwng triniaethau arbennig a digwyddiadau iechyd andwyol, yn ogystal â nifer yr achosion o ddigwyddiadau o'r fath.

Mae angen mwy o dystiolaeth hefyd i nodi risgiau iechyd corfforol sy'n gysylltiedig ag electrolysis.

Awdur: Praveena Pemmasani