Blwyddyn o Dystiolaeth 2023/24 – Gofal Sylfaenol
13 Tachwedd
Ym mlwyddyn gyntaf Canolfan Dystiolaeth Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, rydym ni wedi cynnal sawl astudiaeth feirniadol sy'n canolbwyntio ar ofal sylfaenol. Cynhaliwyd yr astudiaethau hyn gydag arbenigedd a chefnogaeth ein rhanddeiliaid, ein partneriaid cydweithredol, a'n grŵp aelodaeth gyhoeddus. Isod, rydym yn tynnu sylw at ychydig o brosiectau allweddol sy'n ceisio gwella ansawdd gofal sylfaenol a chynnig mewnwelediadau sy'n seiliedig ar dystiolaeth i'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau ledled Cymru.
Gan fyfyrio ar ein blwyddyn gyntaf o ymchwil, mae'r astudiaethau hyn yn pwysleisio rôl hanfodol ymchwil sy'n seiliedig ar dystiolaeth wrth lunio gwasanaethau gofal sylfaenol ledled Cymru. O wella canllawiau iechyd llygaid a deall anghenion gofal deintyddol i werthuso cynlluniau arloesol a modelau gofal lliniarol, mae ein canfyddiadau'n rhoi mewnwelediadau gwerthfawr ar gyfer gwell polisi ac ymarfer iechyd.
Mae ein holl adroddiadau ymchwil ar gael i'r cyhoedd ar-lein. Mae'r adroddiadau'n cynnwys Crynodeb Gweithredol 2 dudalen (gweler tudalennau 4 a 5 o'r adroddiad llawn ar gyfer hyn). Cliciwch ar y dolenni canlynol i gael gwybodaeth am bob astudiaeth, gan gynnwys crynodebau lleyg a ffeithluniau defnyddiol.
Optometreg - Ffactorau prognostig ar gyfer newid mewn iechyd llygaid neu olwg
Partner sy'n Cydweithio: Technoleg Iechyd Cymru
Rydym ni i gyd wedi clywed bod arcwiliadau llygaid rheolaidd yn bwysig, ond nid oes llawer o dystiolaeth gref i ddweud wrthym pa mor aml y dylem fod yn eu cael. Roedd yr astudiaeth hon, a gwblhawyd ym mis Ionawr 2024, yn edrych ar yr ymchwil bresennol ar iechyd y llygaid i helpu i ddarganfod yr amseriad delfrydol ar gyfer profion llygaid. Y nod oedd darparu gwell arweiniad i'r cyhoedd a darparwyr gofal iechyd.
Adolygodd y tîm ymchwil astudiaethau o fis Ionawr 2009 i fis Awst 2023, gan ganolbwyntio ar ddata iechyd llygaid o wledydd sydd â darpariaeth iechyd llygaid tebyg i'r DU, megis UDA, Canada a'r Almaen. Edrychodd yr adolygiad ar 19 o astudiaethau gwahanol, gan gynnwys astudiaethau carfan (sy'n olrhain iechyd llygaid pobl dros amser) ac adolygiadau systematig (sy'n crynhoi canfyddiadau o astudiaethau lluosog yn systematig ac yn wyddonol).
Roedd rhai ffactorau, fel rhyw, ethnigrwydd, pwysau intraocwlaidd (pwysau y tu mewn i'r llygad), a hanes teuluol o glawcoma, yn gysylltiedig â newidiadau yn iechyd y llygaid. Fodd bynnag, canfu'r astudiaeth nad oedd digon o dystiolaeth, yn enwedig i bobl iau o dan 40 oed, i benderfynu pa mor aml y dylent fod yn cael prawf llygaid. Edrychodd yr adolygiad hefyd ar ddewisiadau ffordd o fyw fel deiet, ysmygu ac ymarfer corff, ond nid oedd digon o ddata cadarn i ddod i gasgliadau am eu heffeithiau ar iechyd llygaid.
Mae'r astudiaeth hon yn dangos bod angen mwy o ymchwil arnom o hyd i wneud argymhellion penodol ar gyfer pa mor aml y dylai pobl gael prawf llygaid. Mae cyfathrebu gwell rhwng ymarferwyr cyffredinol, optegwyr a chleifion yn allweddol. Bydd gwella'r cyfathrebu hwn yn helpu i sicrhau bod pobl yn cael eu cyfeirio at ofal llygaid arbenigol pan fo angen ac yn atal problemau rhag cael eu colli.
Gallai canfyddiadau'r astudiaeth hon helpu i lunio canllawiau gofal llygaid yn y dyfodol, gan sicrhau bod pobl yn derbyn profion a gofal llygaid amserol sydd wedi'u teilwra i'w hanghenion. Bydd yr ymchwil hon hefyd yn llywio astudiaethau'r dyfodol sy'n ceisio llenwi'r bylchau yn y dystiolaeth ynghylch yr amseriad gorau posibl ar gyfer profion llygaid, yn enwedig i bobl iau a ffactorau ffordd o fyw a allai effeithio ar iechyd y llygaid. Trwy wella amseriad profion llygaid, gellir dal a diagnosio problemau yn gynharach i helpu i atal cymhlethdodau yn y dyfodol.
Gofal Lliniarol - Costau a chost-effeithiolrwydd gwahanol fodelau gwasanaeth gofal lliniarol
Partner sy'n Cydweithio: Sefydliad Ymchwil Iechyd a Meddygol Bango
Ym mis Mawrth 2024, fe wnaethom gyhoeddi adolygiad cyflym ar gostau a chost-effeithiolrwydd gwahanol fodelau gofal lliniarol, gan ganolbwyntio'n benodol ar ofal diwedd oes. Y nod oedd deall sut mae gofal a ddarperir gartref yn cymharu â gofal a roddir mewn ysbytai neu hosbisau, a dod o hyd i'r dull mwyaf economaidd o ddarparu'r gwasanaeth hanfodol hwn.
Beth wnaeth yr astudiaeth ei ganfod?
- Mae gofal cartref yn gost-effeithiol | Canfuwyd yn gyson bod darparu gofal lliniarol yn y cartref yn llai costus o'i gymharu â gofal mewn ysbytai neu hosbisau..
- Mae gofal ysbyty yn costio mwy | Roedd gofal diwedd oes mewn ysbytai yn arbennig o gostus, yn enwedig yn ystod 30 diwrnod olaf bywyd.
- Mae ymgynghoriadau cynnar yn arbed arian | Gall dechrau ymgynghoriadau gofal lliniarol yn gynnar helpu i osgoi triniaethau diangen a lleihau costau cyffredinol. Mae cynllunio gofal uwch, er ei fod yn ddrytach, yn sicrhau bod dymuniadau cleifion yn cael eu parchu ac yn gallu arwain at well gofal diwedd oes
Mae'r astudiaeth hon yn tynnu sylw at fanteision economaidd gofal lliniarol yn y cartref a phwysigrwydd cynllunio cynnar. Trwy ganolbwyntio ar ddarparu gofal gartref ac osgoi mynd i'r ysbyty yn ddiangen, gallwn leihau costau wrth sicrhau bod cleifion yn cael y gofal o’u dewis nhw.
Mae cynllunwyr gofal iechyd yn cael eu hannog i flaenoriaethu opsiynau gofal lliniarol yn y cartref a sicrhau bod gan gleifion y dewis i aros gartref os ydynt yn dymuno, heb orfod cyfaddawdu ar ansawdd gofal. Mae'r dull hwn nid yn unig yn parchu dewisiadau cleifion ond mae hefyd yn helpu i reoli costau gofal iechyd cyffredinol yn fwy effeithiol. Fodd bynnag, mae hefyd yn cydnabod y risg o drosglwyddo baich economaidd y gofal i deulu neu ofalwyr eraill..
Gwasanaethau Deintyddol – Deall Canfyddiadau'r Cyhoedd o Ofal Deintyddol y GIG
Rhaglen Ymchwil Sylfaenol y Ganolfan Dystiolaeth fewnol
Ym mis Awst 2024, cwblhaodd y Ganolfan Dystiolaeth astudiaeth a oedd â'r nod o ddeall yn well sut mae'r cyhoedd yng Nghymru yn ystyried gwasanaethau deintyddol y GIG. Defnyddiodd y tîm gyfweliadau a grwpiau ffocws i gasglu gwybodaeth am yr hyn mae pobl yn ei wybod am y gwasanaethau, sut y dylai gofal deintyddol edrych, a beth yw eu blaenoriaethau ar gyfer y dyfodol, gyda'r bwriad o wella gwasanaethau deintyddol a diwallu anghenion y cyhoedd yn well.
Roedd yr astudiaeth yn canolbwyntio ar nifer o gwestiynau allweddol:
- Faint mae pobl yn ei wybod am y gwahanol rolau o fewn tîm deintyddol?
- Beth mae pobl yn ei feddwl am "gymysgu sgiliau" mewn deintyddiaeth?
- Sut mae pobl yn teimlo am reoli eu hiechyd eu hunain yn y cartref?
- Beth yw barn y cyhoedd ar ddulliau newydd, fel tele-ddeintyddiaeth (ymgynghoriadau deintyddol o bell gan ddefnyddio technoleg ffôn neu glyfar)?
Beth wnaeth yr astudiaeth ei ddarganfod?
- Nid oedd llawer o bobl yn gwybod llawer am y gwahanol rolau yn y tîm deintyddol, y tu hwnt i'r deintydd a'r glanweithydd..
- Roedd dryswch ynghylch pryd a sut i gael gofal deintyddol brys.
- Roedd pobl yn hoffi'r syniad o dele-ddeintyddiaeth (cael cyngor gan ddeintydd ar-lein neu dros y ffôn), ond fe wnaethant bwysleisio y dylai fod yn ddewisol ac yn hygyrch i bawb.
- Roedd awydd cryf am fwy o addysg a chefnogaeth ar sut i ofalu am eu hiechyd y geg eu hunain
Bydd canlyniadau'r astudiaeth hon yn helpu i lunio dyfodol gwasanaethau deintyddol y GIG yng Nghymru. Mae mewnbwn y cyhoedd yn hanfodol er mwyn helpu i lywio'r ffordd orau o deilwra gwasanaethau deintyddol i ddymuniadau ac anghenion y cyhoedd. Mae hyn yn cynnwys sicrhau bod pobl yn deall eu hopsiynau a bod ganddynt fynediad at wasanaethau newydd fel tele-ddeintyddiaeth.
Cynllun Cerdyn Cymhorthdal Heb Glwten
Rhaglen Ymchwil Sylfaenol fewnol y Ganolfan Dystiolaeth fewnol
Yng Nghymru, gall pobl sydd â Chlefyd Celiag (alergedd glwten: Glwten – protein a geir mewn gwenith, rhyg, haidd, a grawn eraill) gael bwyd heb glwten trwy bresgripsiwn. Mae menter newydd sy'n cyflwyno cynllun cerdyn cymhorthdal rhagdaledig wedi'i chynllunio i adael i'r unigolion hyn brynu cynhyrchion heb glwten o ystod o siopau'r stryd fawr, yn hytrach na chael eu cyfyngu i fferyllfeydd.
Mae'r astudiaeth hon yn edrych ar sut mae'r cynllun cardiau rhagdaledig arfaethedig, sy'n cael ei dreialu ar hyn o bryd mewn rhai ardaloedd yng Nghymru, yn effeithio ar brofiad pobl, gan archwilio unrhyw rwystrau neu ddiffygion posibl wrth gyflwyno'r cynllun ledled Cymru.
Er mwyn deall effaith y cerdyn cymhorthdal, fe wnaeth ymchwilwyr gyfweld pobl sy'n gymwys i gael presgripsiynau heb glwten o bob bwrdd iechyd yng Nghymru. Buont yn siarad â'r rhai sy'n defnyddio'r cerdyn ar hyn o bryd, y rhai nad oes ganddynt fynediad ato eto, a'r rhai sydd wedi gwrthod defnyddio'r cynllun, i gael golwg eang ar ei fanteision a'i heriau..